Theo tìm hiểu của PV Môi trường và Đô thị, Công ty TNHH Sản xuất và Thương Mại Minh An (gọi tắt là công ty Minh An) sản xuất và kinh doanh sắt thép nằm trong lòng khu dân cư từ năm 2014. Người đại diện theo pháp luật là bà: Dương Thị Ngát – Giám đốc công ty. Kể từ khi công ty đi vào hoạt động thì cũng từ đó tiếng ồn ào, ô nhiễm mùi cắt sắt thép, ngập lụt, mất trật tự, ảnh hưởng đến an toàn giao thông trong khu vực dân cư cũng xảy ra. Cụm dân cư ở đây đã kiến nghị, viết đơn cầu cứu lên các cơ quan có thẩm quyền nhiều lần, nhiều năm, nhưng chưa được giải quyết dứt điểm.

Theo ghi nhận thực tế, công ty Minh An có hệ thống nhà xưởng kinh doanh sắt thép bị chia cắt bởi đường xóm rộng khoảng 5m. Hệ thống nhà xưởng kết cấu bằng khung sắt, trên và xung quanh được lợp và che kín bằng tôn. Trong các nhà xưởng tập kết các loại sắt, thép cùng hệ thống máy móc. Xung quanh, sát tường rào các nhà xưởng là nhà ở của các hộ dân.

Ông Nguyễn Như Trí một hộ dân sống ngay cạnh xưởng sản xuất thép, than thở :"Đêm thì có khi họ làm đến 23 giờ, ngày thì họ làm đến 12 giờ chưa nghỉ. Máy dập sắt thép nó dập rung chuyển cả đất ở đây, tiếng ồn vọng ra không tài nào mà nghỉ ngơi được, những lúc hàn cắt tôn thì có mùi khét lẹt như mùi khói độc, khi vận chuyển tôn thép lên xuống xe thì họ thả xuống ầm ầm như bom nổ, tai nạn lao động cũng thỉnh thoảng xảy ra ở đây, có mấy người đứt cả ngón tay ngón chân. Đường này không dành cho đường xe tải lớn nhưng xe chở sắt thép có khi ba bốn mươi tấn vẫn cho xe vào đường nhỏ này. Xe đi vào gây ách tắc, gây cản trở giao thông, đã nhiều lần kiến nghị lên với xã nhưng xã cũng bất lực nhờ trên huyện, huyện thì trả lời chung chung vậy chứ chưa có cách giải quyết triệt để, nhiều hộ dân ở đây vì tiếng ồn lớn quá không ở được nên đành bán đất đi ở chỗ khác, bà nhà tôi bị tai biến mà tình hình kiểu như này làm sao mà sống được”.

Thấy có PV đến, chị Nguyễn Thị Thuý Kiều với tập đơn thư khiếu nại trên tay, bức xúc nói :"Chị ở gần nhà đây mà tiếng ồn mỗi lần họ đổ hàng xuống, rồi máy dập liên hồi là nghe như búa bổ, nhà chị luôn trong tình trạng phải đóng cửa vì bụi sắt bám đầy cửa, có bữa xe hàng của họ còn đậu cả trước cửa nhà chị, đây là đường dân sinh mà họ chắn ngang làm hẳn ra ngoài đường đi lối lại, gây cản trở giao thông, nói họ thì họ còn lên tiếng thách thức các hộ dân nơi đây không dám làm gì, đơn thư cầu cứu, khiếu nại, cụm dân cư ở đây cũng đã gửi đi khắp nơi nhưng chính quyền đến rồi lại đi, công an họ làm việc với bên công ty chứ cũng không ra làm việc với dân gì cả, nhà chị gọi lên xã thì xã bảo thẩm quyền trên huyện giải quyết, gọi huyện thì huyện bảo về xã giải quyết nên cứ dây dưa mãi, đơn thư khiếu nại nhà chị gửi từ năm 2018 đến bây giờ không biết bao nhiêu là đơn, họ sai sờ sờ ra đó mà không giải quyết được, thành ra công ty cũng hả hê khinh thường các hộ dân nơi đây vì không làm gì được họ”.

PV tìm hiểu thêm được biết, đơn thư phản ánh đầu tiên vào ngày 02/8/2018, của bà Đặng Thị Hà, trú tại xóm 2, xã Nghi Trung phản ánh hoạt động của Công ty Minh An gây tiếng ồn, cản trở, tắc đường giao thông.

Ngày 14/8/2018, chi bộ xóm 2, xã Nghi Trung có văn bản kiến nghị về việc công ty Minh An vi phạm luật đất đai, coi thường nhân dân và chính quyền, tự ý chiếm dụng đất của đường đi nội bộ của xóm để chắp nối Nhà xưởng phục vụ hệ thống băng tải bốc xếp sắt thép. Sau khi nhận được phản ánh, UBND xã Nghi Trung đã thành lập đoàn công tác làm việc với Công ty Minh An, có kết luận vi phạm và ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực đất đai đối với Công ty Minh An. Tuy nhiên, Công ty Minh An không chấp hành quyết định xử phạt.

Ngày 30/10/2018, UBND xã Nghi Trung có Công văn số 46/CV-UBND gửi UBND huyện Nghi Lộc đề nghị chỉ đạo giải quyết.

Bẵng đi một thời gian, tình trạng trên không hề thay đổi mà còn nặng nề hơn. Đến ngày 28/02/2020, đơn khiếu nại thứ hai được gửi lên cho UBND huyện Nghi Lộc về việc xây dựng và sản xuất cơ khí trái phép trong khu dân cư. Trong đó có nội dung: Chúng tôi đã họp khu dân cư cùng chủ cơ sở sản xuất để kiến nghị và có văn bản nhiều lần đến xóm và chính quyền xã nhưng đã hai năm nay vẫn không được giải quyết triệt để, người quản lý doanh nghiệp có thái độ ngông nghêng khiến dự luận cả xóm tôi bức xúc.

Sau nhiều lần gửi đơn phản ánh lên chính quyền. Phòng cảnh sát Môi trường công an tỉnh Nghệ An nhận được thông tin và nắm bắt tình hình.

Đến ngày 15/5/2020, Phòng cảnh sát Môi trường có công văn số: 242/CV-PC05. Ban hành kết luận kiến nghị kiểm tra, xử lý vi phạm của Công ty Minh An. Kết luận chỉ ra hàng loạt sai phạm của công ty Minh An như sau: Việc xây dựng nhà xưởng để sản xuất, kinh doanh sắt thép của Công ty Minh An trên đất ở là vi phạm về nguyên tắc sử dụng đất; không có Giấy phép xây dựng vi phạm về trật tự xây dựng; chưa lập Kế hoạch bảo vệ môi trường vi phạm về các quy định bảo vệ môi trường.

Ngày 30/6/2020, UBND xã Nghi Trung ra thông báo số: 88/TB-UBND về Kết luận của đồng chí Võ Trọng Tĩnh – Chủ tịch UBND xã tại các buổi làm việc giải quyết đơn thư của công dân. Trong đó có nội dung: Đề nghị công ty có kế hoạch di dời đi vị trí khác để tổ chức sản xuất kinh doanh xa khu dân cư.

Ngày 28/8/2020, UBND huyện Nghi Lộc ra thông báo số: 324/TB – UBND về kết luận của đồng chí Nguyễn Thanh Hải – Phó chủ tịch UBND huyện tại buổi làm việc giải quyết kiến nghị về hoạt động của Công ty Minh An. Trong đó có nội dung: Để đảm bảo sản xuất lâu dài, không ảnh hưởng đến môi trường và các hộ dân xung quanh, đề nghị Công ty Minh An phải di dời sản xuất đến vị trí mới, đảm bảo khoảng cách tối thiểu với dân cư theo quy định pháp luật. Nội dung này tại cuộc làm việc các bên đã thống nhất và Công ty phải thực hiện xong chậm nhất ngày 30/6/2021.

Kết luận của Phòng cảnh sát môi trường tỉnh, UBND xã và UBND huyện là thế. Nhưng trong thời gian này công ty không chịu làm các thủ tục để di dời sang nơi sản xuất mới, vẫn hoạt động bình thường mà không bị đình chỉ, vẫn gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm tiếng ồn cho cụm dân cư nơi đây, cũng trong thời gian này nhân dân lại tiếp tục viết đơn đi khắp nơi cầu cứu để được giải quyết triệt để.

Cho đến ngày 15/7/2022, UBND huyện Nghi Lộc ban hành quyết định số: 2609/QĐ – XPHC, về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với Công ty Minh An. Công ty đã thực hiện xây dựng nhà xưởng trên phần diện tích đất ở và đất trồng cây lâu năm (đất vườn), khi chưa thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định của nhà nước. Hình thức xử phạt: Phạt tiền: 15 000 000 đồng (Mười lăm triệu đồng). Biện pháp khắc phục hậu quả: Thực hiện thủ tục về đất đai, xây dựng, môi trường theo quy định của pháp luật. Di dời trụ sở sản xuất, kinh doanh theo Kết luận số 238/KL – UBND ĐTTr ngày 27/5/2022 của UBND huyện Nghi Lộc.

Xử phạt hành chính, thanh tra, kiểm tra, kết luận hết lần này đến lần khác, năm này qua năm khác, nội dung chính vẫn là di dời sang địa điểm sản xuất mới xa khu dân cư, tính từ kết luận của Phòng cảnh sát môi trường tỉnh, UBND xã và UBND huyện đầu tiên là vào năm 2020 cho đến nay thì công ty thép Minh An vẫn "đứng vững” hoạt động sản xuất sắt thép tại địa điểm ban đầu. Mặc cho dân kêu cứu vì ô nhiễm.

Tại sao tình trạng xảy ra trong nhiều năm như vậy rồi, nhưng vẫn không được giải quyết dứt điểm? Trả lời cho vấn đề này, ông Võ Trọng Tĩnh, Chủ tịch UBND xã Nghi Trung, cho biết:" Về thẩm quyền cấp xã thì không xử lý được tình trạng này, cái này thuộc thẩm quyền xử lý của UBND huyện, kết luận của uỷ ban huyện là giao cho xã tìm cho công ty vị trí hợp lý để di dời, đất thì họ mua rồi, huyện với xã cũng đề xuất rồi và xã cũng tạo điều kiện cho công ty tiếp cận các hộ dân và đã đền bù 2 héc ta đất. Trước đây, Sở xây dựng trả lời đất mua đó đang vướng quy hoạch thành phố Vinh mở rộng, theo nghị quyết năm 2016. Nhưng hiện nay thì quy hoạch đó không sử dụng nữa, lúc trước quy hoạch thành phố Vinh mở rộng là lấy của Nghi Lộc 15 xã, trong đó có xã Nghi Trung. Nhưng bây giờ không thực hiện cái đó nữa, Sở xây dựng trả lời rằng để huỷ quy hoạch này thì UBND tỉnh cần có một quyết định huỷ quy hoạch đó thì mới được”.

Đưa vấn đề trên trao đổi với bà Trương Thị Thanh Huyền – Trưởng phòng Tài Nguyên và Môi Trường huyện Nghi Lộc, cho hay :"Theo ý kiến của cử tri thì chỗ xưởng sản xuất phải di dời ra khỏi khu dân cư, huyện cũng đã tạo điều kiện cho công ty di dời sang khu vực đất bên cạnh nhà máy Quang Vinh, sau khi nộp hồ sơ qua Trung tâm dịch vụ hành chính công của tỉnh thì Sở Xây dựng lại không đồng ý, thời điểm hiện tại công ty cũng đã chủ động mua đất nông nghiệp của dân để di dời sang đó, nhưng đang vướng chỗ Sở Xây dựng nên chưa thực hiện được, bên chị cũng nói là nếu họ phối hợp với dân không tốt thì buộc phải đình chỉ”

Theo biên bản kiểm tra vào ngày 21/4/2023 và báo cáo trả lời cử tri được lập vào ngày 17/5/2024 của phòng Tài Nguyên và Môi Trường huyện Nghi Lộc, đều có chung một nội dung "địa điểm khảo sát ban đầu thì vị trí không phù hợp quy hoạch; địa điểm khảo sát lần thứ 2 (sát nhà máy may Quang Vinh) đơn vị đã nộp hồ sơ ngày 09/2/2023, tuy nhiên khi làm việc với Sở Xây dựng thì vị trí khảo sát lại vướng quy hoạch khu dân cư hỗn hợp theo quy hoạch mở rộng thành phố Vinh, vì vậy hiện chưa có kết quả giải quyết. Công ty đang liên hệ với các Sở, ngành, các cấp tỉnh, huyện để được hướng dẫn xử lý vướng mắc”.

Như vậy, sau gần 5 năm kể từ năm 2020, tại kết luận đầu tiên của UBND xã và UBND huyện về nội dung di dời xưởng sản xuất ra khỏi khu dân cư, đến nay công ty Minh An vẫn hoạt động sản xuất, kinh doanh thép diễn ra hàng ngày tại vị trí cũ, ô nhiễm tiếng ồn, khói bụi khi cắt sắt thép, xe cộ đi lại ách tắc giao thông…

Đã 5 năm trôi qua nhưng công ty Minh An cố tình chây ỳ không chịu di dời nơi sản xuất, phớt lờ chỉ đạo của chính quyền sở tại. Dân thì phải chịu đựng sự ô nhiễm hàng ngày, mất ăn, mất ngủ và ngày càng chán nản với cách xử lý không triệt để của chính quyền sở tại. Liệu rằng còn phải viết bao nhiêu đơn thư nữa và gửi cho ai thì công ty này mới chịu di dời đến nơi khác? Đề nghị UBND tỉnh Nghệ An vào cuộc xử lý triệt để tình trạng này, trả lại không khí trong lành cho nhân dân.

Theo Môi trường và Đô thị